Avedon bije rekordy, a w Polsce nadal brak zainteresowania czyli podsumowanie rynku fotografii w 2010 roku

Kryzys, który pogrążył w maraźmie rynek sztuki jest już za nami, tak więc i w dziedzinie fotografii powiało optymizmem. Dowodem tego były ostanie w zeszłorocznym kalendarzu, listopadowe targi Paris Photo. Po dwóch latach nieobecności odnotowano powrót amerykańskich galerii, kolekcjonerów i kuratorów. Publiczność także dopisała, a liczba transakcji była zadowalająca do tego stopnia, że wielu właścicieli galerii zadeklarowało swoją obecność w 2011 roku. W czternastej już edycji targów światła skierowane były na artystyczną scenę europy centralnej i po raz pierwszy gościły na nich trzy polskie galerie: Czarna i Asymetria z Warszawy i Zpaf i Ska z Krakowa. Ich wejście na międzynarodową scenę fotograficzną jest zdecydowanie największym wydarzeniem 2010 roku.

W lipcu wiele emocji wzbudziła część kolekcji Polaroid'a, wystawiona na aukcji u Sotheby's w Nowym Jorku. Aby spłacić wierzycieli po kolejnym już bankructwie, likwidatorzy majątku Polaroida zdecydowali się na wyprzedaż 1200 z liczącej 16 000 prac kolekcji. Dzięki interwencji wielu żyjących artystów (którzy wycofali swoje prace twierdząc, że przekazali je Polaroidowi pod warunkiem, że znajdą się one w muzeum), pod młotek poszło tylko 485 fotografii. Suma osiągnięta z dwudniowej nowojorskiej sprzedaży przekroczyła 12 milionów dolarów. Najwyższą cenę, bo aż 722 500 dolarów osiągnął przedstawiający burzę w parku narodowym Yosemite, pejzaż Ansela Adamsa, a autoportret Andy Warhola z zamkniętymi oczami ustanowił najwyższą cenę za fotografię tego artysty (254 000 dolarów). Jednak emocje dotyczyły nie tylko samej aukcji, lecz i przyszłości reszty kolekcji Polaroida zdeponowanej w USA i w Szwajcarii. Aby zwrócić uwagę na rozbicie tych unikatowych zbiorów, Musée de l"Elysée pokazało w Lozannie sto z 4500 znajdujących się w jego archiwach polaroidów. Wystawa miała znaczący tytuł "Polaroid en péril!" (Polaroid w niebezpieczeństwie!) i była dodatkowo silnym punktem lipcowych spotkań fotograficznych we francuskim Arles. Niestety do dzisiaj nie wiadomo jak potoczą się losy zdeponowanej w Europie części kolekcji Polaroida. Cały czas trwają negocjacje, aby prace pozostały w Lozannie.

Jeśli już mowa o statystykach, to rekordowa cena za sprzedaną fotografię w 2010 roku przypadła pracy Richarda Avedona. Za 841 000 euro właściciela zmieniła odbitka przedstawiająca pozującą pomiędzy słoniami w paryskim Cirque d'hiver, Dovimę, modelkę polskiego pochodzenia. Wykonany przez Avedona w Nowym Jorku portret kolejnej polskiej modelki Małgosi Beli, osiągnął na tej samej aukcji cenę 49 000 euro. Organizowana przez Christie's podczas targów Paris Photo aukcja zgromadziła najbogatsze portfolio Avedona, jakie kiedykolwiek znalazło się na rynku (65 prac). Wszystkie odbitki pochodziły z Fundacji Richarda Avedona, która dochód ze sprzedaży zamierza poświęcić na kontynuowanie swojej filantropijnej misji.

Na Starym Kontynencie na miano wystawy roku zasłużyła pierwsza europejska retrospektywa urodzonego w Budapeszcie André Kertész'a. Dokładnie w 25 rocznicę swojej śmierci artysta doczekał się monograficznej wystawy we Francji, w kraju, który uważał za swoją ojczyznę. Trzysta oryginalnych odbitek zawieszonych w porządku chronologicznym przedstawia dorobek artysty, który wpisał się w nurt awangardy XX wieku. Wernisaż wystawy odbył się we wrześniu Paryżu, w Jeu de Paume, a fotografie Kertész'a można jeszcze zobaczyć do 6 lutego 2011 roku.

Istotne dla rynku i promocji medium jakim jest fotografia było otwarcie Fotografiska - A forum for photography w Sztokholmie. Zdaniem Adama Mazura z warszawskiego CSW, stworzenie nowego muzeum fotografii będzie ciekawe w aspekcie kuratorskim dla całego północnego regionu i zapewne stworzy wiele możliwości wymiany i współpracy pomiędzy instytucjami. W ciągu zaledwie kilku miesięcy w Fotografiska pokazane zostały prace Annie Leibovitz, Sandy Skoglund i reżysera Gus Van Sant'a. Rok 2010 muzeum zakończyło przedstawiając 200 fotografii mody takich sław jak Richard Avedon, Karl Lagerfeld, Peter Lindbergh, Steven Meisel, Helmut Newton, Irving Penn, Herb Ritts, Jeanloup Sieff, Edward Steichen czy Bruce Weber.

A jak się ma rynek fotografii w Polsce?. Niestety w porównaniu z innymi dziedzinami sztuki, fotografia nadal nie jest postrzegana w naszym kraju jako medium równorzędne z malarstwem czy rzeźbą. "Klienci boją się kupować fotografię. Nie mają gwarancji dotyczącej liczby odbitek, ani pewności, czy praca, którą nabyli nie zostanie w przyszłości dodrukowana. Ilość osób zainteresowana tym obszarem jest niewielka" mówi Agnieszka Czarnecka z warszawskiej galerii "Czarna". "Staramy się, aby liczba odbitek fotografii, które sprzedajemy, nie przekraczała dziesięciu". Pytana o obecność na Paris Photo odpowiada: "W Paryżu sprzedaliśmy prace Buczkowskiej&Dzienisa, Rogińskiego i Gierzyńskiej. Wszystkie kupili kolekcjonerzy z zachodu".

Galeria Yours z Warszawy postanowiła podsumować rok zbiorową wystawą "Masa prac". Prace pokazało dwudziestu fotografów, przede wszystkim z młodego pokolenia. Jednak nabywców znalazły tylko odbitki dojrzałych artystów o znanych nazwiskach: Magdy Wunsche, Wojtka Wieteski i Kuby Dąbrowskiego. Natomiast sukcesem wystawy było zakupienie fotografii Bownika przez amsterdamskie Huis Marseille.

Polską fotografią interesują się bardziej galerie czy festiwale z za granicy niż nasze instytucje muzealne. W 2010 roku, w licznych branżowych, międzynarodowych publikacjach przedstawiane były portfolia Pawła Jaszczuka, Przemysława Pokryckiego, Adama Pańczuka czy Łodzi Kaliskiej. Mieszkająca pomiędzy Essen i Londynem Agata Madejska miała swoją solową wystawę w Zurychu, w reprezentującej ją galerii Widmer&Theodoridis. Madejska jako jedna z trzech Polek (obok mieszkajacej w Edynburgu Sylwii Kowalczyk i studiującej w Łodzi Anny Orłowskiej) wzięła udział w "reGeneration2", wystawie przedstawiającej kierunki w młodej światowej fotografii. Prace wszystkich trzech Polek będzie można zobaczyć już w styczniu w Aperture Foundation w Nowym Jorku. "Niedokończone Domy" Konrada Pustoły, "Modernizacja", zrealizowana przez Grzegorza Piątka i Jarosława Trybusia oraz retrospektywna wystawa fotografii Eustachego Kossakowskiego były pokazane w ramach OpenPhoto - wystaw będących częścią największego hiszpańskiego festiwalu fotograficznego PhotoEspana, którego 13. edycja odbyła się w czerwcu i lipcu 2010. Przemek Dzienis pokazał w Budapeszcie swoje "NN Personality" podczas Hungarian Month of Photography, a seria "Karczeby" Adama Pańczuka była pokazywana na liczącym się na rynku fotografii, prestiżowym Daegu Photo Bienale w Korei.

A jaki będzie 2011 w Polsce? Czekam z niecierpliwością na pierwsze inicjatywy świeżo powstałego Muzeum Fotografii w Warszawie. Placówka wyodrębniła się w pażdzierniku z Muzeum Narodowego. Utworzenie jej było jedną z ostatnich decyzji odchodzącego z MNW prof Piotra Piotrowskiego.

Tekst: Agata Ubysz