Nasze polskie grupy (artystyczne)

Dzisiaj obchodzimy nasze święto narodowe. Podobno jesteśmy narodem indywidualistów i trudno jest nam działać wspólnie, ciężko nam przychodzi wspólna praca i potem dzielenie się jej efektami (sukcesami). Czy potrafimy współdziałać na polu artystycznym? Chyba tak – historia polskiej sztuki to w dużym stopniu historia różnych grup i wspólnot artystycznych. Co skłania artystów do „zrzeszania” się w grupy? Wojtek Bąkowski zapytany o to odpowiedział – „Po pierwsze, jest to potrzeba marketingowa. Tworzy się taki peleton, aby przebijać ściany. Po drugie, dobrze się pracuje w grupie. Jakoś tak szybciej. Jest siła mobilizująca do pracy. Jeśli ktoś odstaje, to go reszta przywoła do porządku. Jest termin, wystawa, trzeba się zabrać do roboty. Grupy budują też w sobie coś na podobieństwo duszy. Powstaje wewnątrz taka kula, do której wiele rzeczy się przylepia”. Anda Rottenberg z kolei wskazuje na grupy jako „inkubatory talentu” (Anda Rottenberg "Sztuka w Polsce 1945-2005"). Przyjrzyjmy się najważniejszym grupom artystycznym ostatnich 25 lat.

Azorro – występuje też jako Supergrupa Azorro, powstała w 2001 roku. W jej skład wchodzą artyści działający również indywidualnie: Oskar Dawicki, Igor Krenz, Wojciech Niedzielko oraz Łukasz Skąpski. Wspólnie realizują filmy wideo i akcje artystyczne, w których zazwyczaj sami występują.

Grupa Ładnie – Grupa artystyczna działająca w latach 1996-2001 w Krakowie. W jej skład wchodzili w większości znani dziś twórcy-malarze: Rafał Bujnowski, Marek Firek, Józef Tomczyk "Kurosawa", Marcin Maciejowski oraz Wilhelm Sasnal. Artyści poznali się na kółku rysunkowym podczas studiów na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Chociaż Grupę Ładnie stanowili malarze, ich wspólne działania ograniczały się właściwie do akcji o charakterze ironiczno-absurdalnych spektakli, podczas których prezentowano obrazy, filmy, grano muzykę, rozdawano nagrody. Odbywały się one głównie w krakowskich klubach (np. Roentgen, Miasto Krakoff).

Gruppa – jako formacja artystyczna powstała w 1983 roku. Stworzyło ją sześciu malarzy z warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (Ryszard Grzyb, Paweł Kowalewski, Jarosław Modzelewski, Włodzimierz Pawlak, Marek Sobczyk i Ryszard Woźniak), którzy okazjonalnie uprawiali także inne gatunki twórczości (rysunek, grafika, rzeźba). W latach 1984-1989 artyści wydawali pisemko typu fanzin "Oj dobrze już", gdzie zamieszczali swoje wiersze, wypowiedzi, komentarze, szkice i rysunki. W czerwcu 1989 roku sześciu malarzy tworzących Gruppę pomalowało płot przed lokalem wyborczym "Solidarności" na Pl. Konstytucji w Warszawie. Tę wspólną akcję, nazwaną Głos przyrody na "Solidarność", uważa się za symboliczny koniec historii Gruppy.

LUXUS - grupa powstała na początku lat 80. Skład LUXUSU zmieniał się wielokrotnie. Do dłuższej współpracy z grupą przyznają się m.in.: Ewa Ciepielewska, Bożena Grzyb-Jarodzka, Małgorzata Plata, Paweł Jarodzki, Jerzy Kosałka, Stanisław Sielicki, Artur Gołacki, Jacek Jankowski, Marek Czechowski i Szymon Lubiński. Z założenia członkowie grupy LuXuS robili sztukę popularną, prostą w wykonaniu i dostępną dla wszystkich, odcinając się tym samym od obowiązującego wówczas artystycznego awangardowego "akademizmu", jakim była sztuka konceptualna i m.in. twórczość artystów formacji Fluxus. Twórczość LuXuSowców odnosiła się do potocznej rzeczywistości i każde ich wystąpienie związane było z aktualnymi wydarzeniami. Grupa znana była z tworzenia "sytuacji" artystycznych, mających swoje źródło w wielkomiejskiej codzienności. Artyści spod znaku LuXuSu czerpali całymi garściami z kultury masowej i popartu, preferowali dowolność, pastisz i dadaistyczne kolaże.

Łódź Kaliska - Grupa "Łódź Kaliska" od początku działa w składzie: Marek Janiak, Andrzej Kwietniewski, Adam Rzepecki, Andrzej Świetlik i Makary (Andrzej Wielogórski). Powstała w 1979 roku w atmosferze skandalu, jako formacja neoawangardowa mająca na celu badanie aspektu widzenia i rejestracji o charakterze fotomedialnym, wywodzącym się z tradycji konceptualizmu, przede wszystkim w zakresie fotografii, filmu eksperymentalnego i performance. W latach 1980-81 zmieniła swój program artystyczny na zdecydowanie bardziej dadaistyczno-surrealistyczny (w wyrazie happeningowy i anarchistyczny), atakując i ośmieszając polską formację neoawangardy oraz przedstawiając absurdalność życia w PRL-u.

Kijewski/Kocur – Istniejący w latach 1996-2007 duet artystyczny Małgorzaty Malinowskiej i Marka Kijewskiego. Artyści penetrowali obszar szeroko pojętej współczesnej kultury wizualnej, a także masowej, stosując opracowaną przez siebie strategię SSS - surfing, skaning, sampling. Terminy pochodzą z języka użytkowników internetu, a także twórców muzyki rap, hip-hop i techno, gdzie tło muzyczne skomponowane jest z odpowiednio dobranych próbek (sampli) z utworów już istniejących.

Koło Klipsa – była formacją stworzoną przez kilku zaprzyjaźnionych artystów (wszyscy członkowie: Mariusz Kruk, Piotr Kurka, Leszek Knaflewski, Krzysztof Markowski, Wojciech Kujawski, Mariusz Młodzianowski i Piotr Postaremczak). W różnym składzie grupa działała w latach 1983-1990. Tworzyli wystawy zwane "całościami", które uznawali za wspólne prace wszystkich uczestników i rezygnowali nawet z podpisów pod poszczególnymi realizacjami. Koło Klipsa uważane jest za jedno z najciekawszych i najbardziej oryginalnych zjawisk w polskiej sztuce lat 1980. Grupa działała poza nurtem tzw. sztuki oficjalnej, ale także nie identyfikowała się ze sztuką opozycyjną (przykościelną). Realizacje, które tworzyli związani z nią artyści, przekraczały ramy gatunków i konwencji, były intermedialnymi strukturami przypominającymi malarstwo w przestrzeni.

KwieKulik – duet artystyczny – Przemysława Kwieka i Zofii Kulik. W latach 1970-1988 pracowali wspólnie tworząc duet artystyczny KwieKulik. Już w czasie studiów działania obojga przestały zmierzać w kierunku tworzenia skończonych, materialnych dzieł sztuki, a skupiały się na samym procesie. Szczególną rolę odgrywać zaczęła tym samym dokumentacja procesu oraz problem złożonej, wielopoziomowej relacji między dziełem, procesem twórczym i dokumentacją. Istotną cechą twórczości duetu KwieKulik było wykorzystywanie w swych działaniach dokumentacji i motywów z działań wcześniejszych, tym samym dokonując ich reinterpretacji. Do najbardziej charakterystycznych działań KwieKulik należą DZIAŁANIA Z DOBROMIERZEM, seria czarno-białych fotografii oraz kolorowych slajdów, dokumentująca różne kombinacje umiejscawiania niemowlęcia - syna artystów, m.in. w kręgach cebuli czy widelców, w muszli klozetowej, zmierzająca do wyczerpania możliwości pozostających do ich dyspozycji, ale przede wszystkim ujawniająca te możliwości oraz funkcjonowanie sztuki z życiu codziennym.

Magisters - Duet artystyczny tworzony przez Zbigniewa Rogalskiego i Huberta Czerepoka, działający w latach 2000-2002. Obaj w 1999 roku ukończyli Akademię Sztuk Pięknych w Poznaniu. Nazwa grupy nawiązuje do tytułu magistra sztuki, jaki wówczas otrzymali. Wypowiadali się poprzez fotografię, wideo, malarstwo. Prace Magisters opierały się na żarcie, absurdzie, grotesce, aranżowaniu zagadkowych zdarzeń.

Pawilon Stabilnej Formy (PSF) - kolektyw artystyczny w skład którego wchodzą Cezary Klimaszewski, Tomasz Kozak i Tomasz Malec . Założony w Lublinie w 2005 roku.

Penerstwo – luźne zrzeszenie grupy artystów poznańskich. W skład wchodzą – Wojtek Bąkowski, Piotr Bosaki, Tomasz Mróz, Magda Starska, Konrad Smoleński i Radek Szlaga. Ojcem założycielem jest Michał Lasota – kurator, animator i teoretyk grupy. Jak pisali o sobie artyści przy okazji wystawy Brzuch – „Estetyka / ekspresja penerska nie unika brudu i zakłóceń, przypadku, rozmyślnie „zanieczyszcza” dzieło. Lubi dysonans i zgrzyt. Pozostaje poetycka i fantazyjna. Odrzuca oficjalny język sztuki – zespół tematów i rozwiązań formalnych jest inny, niż w „głównym nurcie”. Nie pojawia się tematyka społeczna i „zaangażowanie” w sensie politycznym. Wizja świata wychodzi od pojedynczego człowieka, jest staromodnie indywidualistyczna. Równie staromodne jest jej przywiązanie do stylu – każdy z artystów wypracował autorski język wypowiedzi. Stąd świeżość i komunikatywność tej sztuki – minimalizując do kpiarskiej ironii wątki autotematyczne otwiera się na komunikację z widzem, na wymianę doświadczeń. Często posługuje się dźwiękiem w przekonaniu, iż jest to komunikat równoprawny i równie czytelny, jak słowo i obraz.”

Twożywo – Duet artystyczny, który tworzą Mariusz Libel i Krzysztof Sidorek, powstały w 1998 roku. Wcześniej (od 1995 roku) wraz z Robertem Czajką pracowali jako grupa Pinokio, wypowiadając się przez naklejki w środkach komunikacji, szablony, plakaty. Tę street-artową formę działalności kontynuuje Twożywo. Do swych projektów wykorzystują różnorodne media. Są autorami plakatów, bilboardów, filmów animowanych, ilustracji prasowych.

Sędzia Główny - Duet performerski tworzony przez Karolinę Wiktor i Aleksandrę Kubiak. Pracują wspólnie od 2001 roku. Swoje performances tytułują numerami Rozdziałów i Epizodów. Działania Sędziego Głównego oparte są na formule żywej rzeźby lub żywego obrazu. Zazwyczaj występują nago. Ich performances dotykają między innymi problemów politycznych, patriarchalności kultury, kwestii ról płciowych, uprzedmiotowienia kobiety

Szu Szu - „Latająca galeria szu szu” jest trwającym od 2001 roku projektem artystycznym realizowanym przez młodych warszawskich artystów: Piotra Kopika, Ivo Nikicia i Karola Radziszewskiego, którzy organizują wystawy i akcje w przestrzeni miejskiej. Ważne jest dla nich pokazywanie sztuki najnowszej w miejscach, gdzie niekoniecznie się jej spodziewamy. Zawsze istotny jest urbanistyczny i społeczny kontekst oraz poszukiwanie kontaktu z widzami.

Świadomość „Neue Bieriemiennost” –Twórcami byli Mirosław Filonik, Mirosła Bałka i Marek Kijewski, zawiązali grupę (w ich terminologii: "świadomość") "Neue Bieriemiennost", której nazwę pisali odpowiednio gotykiem i cyrylicą. Grupa zadebiutowała 8 marca 1986 i działała pod pierwotną nazwą do początku 1987, po czym - jako "Keine Neue Bieriemiennost" - występowała jeszcze do wiosny 1989. Członkowie ugrupowania w okresie wspólnej działalności tworzyli prace o podobnym charakterze, mieszczące się w nurcie tzw. rzeźby postmalarskiej. Figury, obiekty, mini-instalacje wchodzące w skład bardziej rozbudowanych wspólnych aranżacji cechowały się narracyjnością, humorem, bogactwem barw i detali. Tworzone były z nietrwałych materiałów: masy papierowej, plastiku, tkanin oraz z przedmiotów gotowych. Ich elementem bywały ogień i woda, dym, światło.

Informacje o grupach dzięki portalowi culture.pl, szuszu.art.pl i Fundacji Transmisja (Penerstwo).

Na zdjęciach prace Grupy Azorro, Marcina Maciejowskiego, Ryszarda Woźniaka, Grupy Magisters i Magdy Starskiej.