Kolekcjonowanie plansz komiksowych

Kontynuując nasze rozważania na temat kolekcjonowania oryginałów plansz komiksowych, chcielibyśmy zatrzymać się przez chwilę nad samym obiektem kolekcjonowania (czyli planszą) gdyż na przestrzeni lat, w wyniku zmian technik drukarskich i różnych technik rysowania i malowania stosowanych przez artystów mogą one różnie wyglądać.

Tradycyjnie, w początkowych latach, oryginał rysunku komiksowego to był wyłącznie rysunek w czerni i bieli, przygotowany na jednej lub wielu planszach. Towarzyszący rysunkowi tekst (lub później dymki) były nanoszone na planszy wraz z rysunkiem i w takiej postaci oddawane do druku.

Wraz z rozwojem techniki drukarskiej i powstania możliwości druku w kolorze, artyści zaczęli kolorować swoje rysunki. Robili to przy pomocy na przykład kredek (I wydanie Koziołka Matołka – 1932 rok) akwarel (kolejne wydania Koziołka Matołka) bądź farb. Wszystko ciągle na jednej i tej samej planszy. W ten sposób na jednej planszy rysowany tuszem i kolorowany akwarelami powstał na przykład Janosik rysowany przez Jerzego Skarżyńskiego czy Kapitan Kloss narysowany przez Mieczysława Wiśniewskiego. Ten sposób powstawania i przygotowywania plansz do druku stosowany jest z powodzeniem do dnia dzisiejszego. Z obecnie wydawanych komiksów w ten sposób powstaje na przykład Jeż Jerzy rysowany przez Tomasza Leśniaka.

Z czasem jednak ze względu na technikę druku doszło do oddzielenia rysunku czarno białego od jego kolorowej wersji. Sam rysunek na planszy powstawał tak jak tradycyjny rysunek natomiast kolor był nanoszony na oddzielnej planszy (na blaudruku). Wynika to z tego, iż ze druk jest wykonywany w CMYK-u (4 kolory - cyan, yellow, magenta, black) i gdy plansza wykonana tuszem jest pomalowana razem z kreska, wówczas pod kolorem czarnym również pojawiają się ponownie te trzy pozostałe kolory i jest ich w sumie osiem. Cztery w kolorze i cztery w czarnej kresce. Groziło to przesunięciami podczas drukowania (co czasami można było zobaczyć w niestarannie przygotowanych publikacjach) - nie było takiej precyzji maszyn drukarskich jak dzisiaj. Teraz oczywiście technologia tak poszła naprzód, ze nie jest to już takim problemem. Wykonywanie druków z pdf właściwie zniwelowało błędy do minimum. Nie mniej w krajach franko belgijskich, artyści rysujący komiksy czarną kreska nadal otrzymują blaudruki do malowania. W taki sposób (oddzielnie kolor, oddzielnie rysunek czarno bialy) powstały plansze do komiksów Tadeusza Baranowskiego czy Janusza Christy.
Obecnie, dzięki możliwością komputerów i dość precyzyjnego skanowania, najczęstszą techniką jest przygotowanie rysunku na papierze i później dodanie lub obrabianie kolorów na komputerze. Nie zawsze jednak jedna plansza komiksowa (tak jak w wydrukowanym komiksie) to jeden rysunek. Niektórzy artyści (min. Maciek Sieńczyk, Kuba Woynarowski) jedną planszę składają z kilku różnych rysunków (często porozrzucanych na różnych kartkach papieru).

Co jest w takim wypadku przedmiotem pożądania kolekcjonerów? Zawsze oryginał rysunku a nie jakakolwiek forma reprodukcji. W zależności od stosowanej techniki będzie to albo tylko rysunek czarno biały, albo rysunek kolorowy (co ciekawe plansze do Janosika profesora Skarżyńskiego są w połowie kolorowe a w połowie czarno białe gdyż tylko co druga strona komiksu była kolorowa) a czasami otrzymamy czarno-biały rysunek i na oddzielnej planszy kolorowy blaudruk ( na zdjęciach przykład plansz Janusza Christy).


Na zdjęciach odpowiednio:
Janusz Christa „Wielki turniej” rysunek tuszem na papierze; kolekcja prywatna
Janusz Christa „Wielki turniej” blaudruk; kolekcja prywatna
Tomasz Leśniak „Jeż Jerzy” oryginalna plansza komiksu, kolor, tusz i tekst na jednej planszy; kolekcja prywatna.