Wystawa kolekcji sztuki Żydowskiego Instytutu Historycznego już wkrótce w Warszawie

07 października, 2014

Wystawa kolekcji sztuki Żydowskiego Instytutu Historycznego już wkrótce w Warszawie

30 października planowane jest otwarcie w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie kolekcji Instytutu pt. „OCALAŁE. Kolekcja ŻIH”. Projekt ma pokazać fenomen polsko-żydowskiej kultury i sztuki od końca XIX do połowy XX wieku. Zaprezentowane zostaną dzieła blisko pięćdziesięciu artystów.

Kolekcja Instytutu to prace zbierane na terenie całego kraju od roku 1944. Instytut zgromadził prace najważniejszych artystów żydowskiego pochodzenia, w wielu przypadkach jest to jedyny pozostały po nich ślad, jedyna pamiątka. Ekspozycja będzie podzielona na dwie części. W pierwszej pokazane zostaną prace artystów tworzone w gettach i w czasie niemieckiej okupacji. Duża część prac związana jest bezpośrednio z Warszawą i Łodzią. Większość z nich pochodzi z Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego z tzw. Archiwum Ringelbluma. Wśród nich będą prace takich artystów jak Gela Seksztajn (seria portretów dzieci) czy nieznany z imienia Rosenfeld (rysunki z komentarzami autora). Ponadto na wystawie znajdą się rysunki Witolda Lewinsona, Romana Kramsztyka i Henryka Becka, dzieła tworzone w atmosferze lęku o życie i w nieludzkich warunkach.

Na drugą część wystawy złożą się przede wszystkim dzieła będące rdzeniem kolekcji sztuki ŻIH. Ich treści dotyczą wielu zjawisk, myśli inspirowanych problemami epoki i wydarzeniami z codziennego życia. Ich autorzy, mistrzowie koloru, przestrzeni, rytmu i formy często nawiązują do czasów dzieciństwa i dojrzewania. Pokazane zostaną zapamiętane przez artystów „krajobrazy“, wiejskie i miejskie scenerie, martwe natury i portrety, malarstwo rodzajowe. Będziemy mogli zobaczyć różne style i kierunki odbijające się w prezentowanych dziełach, począwszy od realizmu, poprzez impresjonizm, postimpresjonizm, po ekspresjonizm i surrealizm.

Kuratorem wystawy jest związana z Instytutem Teresa Śmiechowska. Wspólnie postanowiliśmy przybliżyć naszym czytelnikom kilka z prezentowanych tam prac, przedstawiając H/historię (tę przez duże i małe h) artystów lub miejsc czy wydarzeń, jakie towarzyszyły ich powstaniu.

Dzisiejsza związana jest z osobą, która nie była artystą w sensie formalnym gdyż nie kończyła ani studiów w tym kierunku ani nie była związana ze sztukami wizualnymi. Henryk Beck (1896 Lwów – 1946 Wrocław) był lekarzem ginekologiem. Studia medyczne ukończył we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Wspaniałej karierze medycznej towarzyszyła równie piękna kariera wojskowa. Brał udział w obronie Lwowa w 1918 roku oraz w wojnie polsko rosyjskiej w 1920. Pracował w Klinice Położnictwa i Chorób Kobiecych Uniwersytetu Warszawskiego, był ordynatorem Oddziału Ginekologicznego Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie. Przeprowadził słynną w Polsce pierwszą operację zmiany płci – Smętkówny na Smętka. W Powstaniu Warszawskim kierował szpitalem polowym. Po upadku Powstania nie opuścił Warszawy tylko ukrywał się wraz z żoną i grupką 33 innych osób w schronie między ulicami Śliską i Sienną. Nazwano ich później Robinsonami warszawskimi (Najsłynniejszym spośród "robinsonów" był Władysław Szpilman.) Tam trwali przez długie tygodnie (od października 1944 do stycznia 1945 roku), rzadko wychodząc na powierzchnie w poszukiwaniu jedzenia. Ich życie toczyło się w piwnicach schronu. Tam tez powstały prace, jakie będziemy mogli zobaczyć na wystawie w ŻIH. Prace opowiadające o życiu w podziemiach, o pchłach i szczurach, o miłości do żony, o oswajaniu myśli przed spotkaniem ze Śmiercią. Tam też małżonkowie przysięgli sobie, że kres ich życia będzie wspólny. Jeśli spotka ich śmierć to będzie musiała zabrać ich oboje.

Po wojnie Henryk Beck wyjeżdża do Wrocławia i tam kontynuuje swoją pracę, jako lekarz ginekolog. Niedługo cieszy się nowym życiem. W marcu 1946 roku umiera na zawał. W kilka godzin po tragicznej wiadomości o zgonie męża, jego żona Jadwiga wchodzi w ruiny Wrocławia i zażywa truciznę. Znaleziono ją po dwóch dniach półsiedzącą, opartą o drzewo (*)